Den Haag, 9 november 2023 – De Restitutiecommissie adviseert de Staatssecretaris Cultuur en Media om het schilderij God verschijnt aan Abraham te Sichem door Nicolaes (Claes) Moeyaert te restitueren aan de erfopvolger van Herman Hamburger. Het schilderij bevindt zich momenteel in Museum Catharijneconvent in Utrecht en maakt onderdeel uit van de Nederlands Kunstbezit (NK)-collectie van het Rijk.

Op grond van onderzoek door het Expertisecentrum Restitutie (ECR) oordeelt de commissie dat het in hoge mate aannemelijk is dat het schilderij sinds 1936 onderdeel uitmaakte van de particuliere collectie van de Joodse kunsthandelaar en -verzamelaar Herman Hamburger. Ook is voldoende aannemelijk geworden dat Hamburger het bezit van het schilderij onvrijwillig heeft verloren als gevolg van omstandigheden die direct verband houden met het naziregime.

Tijdens de bezetting tot vijandelijk vermogen verklaard

Tijdens de bezetting verbleef Herman Hamburger in Frankrijk. De Duitse autoriteiten verklaarden zijn in Nederland aanwezige goederen al in 1940 tot ‘vijandelijk vermogen’. Het werk verbleef in de woning van Siegfried Granaat in Amsterdam. Uit onder meer een inboedellijst van de Duitse autoriteiten blijkt welke daar aanwezige kunstwerken aan Herman Hamburger toebehoorden. Het schilderij van Moeyaert is terug te vinden op deze lijst.

In 1941 kreeg de Dienststelle Mühlmann, een Duitse rooforganisatie, het schilderij door een gedwongen verkoop in bezit. De Dienststelle verkocht het schilderij door aan de Sonderauftrag Linz, de rooforganisatie die zich bezighield met verwervingen voor Hitlers toekomstige Führermuseum in het Oostenrijkse Linz. Het schilderij werd in 1957 gerecupereerd naar Nederland en opgenomen in de NK-collectie.

Bij naoorlogse rechtsherstelprocedures is discussie ontstaan over de vraag bij wie de eigendom van het schilderij lag. Op basis van documentatie uit de jaren dertig en veertig oordeelt de commissie dat het in hoge mate aannemelijk is dat het schilderij afkomstig is uit de particuliere collectie van Herman Hamburger.

De Staatssecretaris Cultuur en Media heeft het advies overgenomen en de Staat zal overgaan tot restitutie van het schilderij aan de erfopvolger van Herman Hamburger.

Relevant advies: Herman Hamburger

Gerelateerde adviezen: Jacobson-Granaat II en Hamburger III