De Restitutiecommissie
In de jaren van het naziregime (1933-1945) is op grote schaal kunst geroofd van meestal Joodse eigenaren. Een geroofd kunstwerk kan tegenwoordig in bezit zijn van de Nederlandse overheid, een museum of een particulier. Heeft u het vermoeden dat een kunstobject vroeger aan uw familie toebehoorde en het bezit verloren is gegaan als gevolg van het naziregime? U kunt dan een verzoek om teruggave indienen bij de Adviescommissie Restitutieverzoeken Cultuurgoederen en Tweede Wereldoorlog (kortweg: de Restitutiecommissie).
Ik wil een verzoek indienen Ik heb een verzoek ontvangen
In een drietal documentaires krijgt u een beeld van hoe de Restitutiecommissie werkt en hoe haar adviezen tot stand komen. Ook tonen de films het emotionele proces dat nabestaanden doormaken tijdens het achterhalen van de geschiedenis van een kunstwerk.
over de commisie
Sinds 2001 adviseert de Restitutiecommissie over nazi-roofkunst in Nederland. Ook deelt zij kennis over het onderwerp door middel van nieuwsbrieven, lezingen, symposia en publicaties. De commissie is ingesteld door het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, maar opereert onafhankelijk. Zij bestaat uit zeven leden en een secretariaat en is gevestigd in Den Haag.
De Restitutiecommissie heeft een verzoek beoordeeld tot teruggave van het schilderij God verschijnt aan Abraham te Sichem door Nicolaes (Claes) Moeyaert, dat zich in de NK-collectie van het Rijk bevindt. Op grond van onderzoek door het Expertisecentrum Restitutie oordeelt de commissie dat het in hoge mate aannemelijk is dat het kunstwerk afkomstig is uit de particuliere collectie van de Joodse kunsthandelaar en -verzamelaar Herman Hamburger.
De RC heeft een verzoek beoordeeld tot teruggave van de aquarel De tantes gaan op reis door A.H. Bakker Korff, dat zich op dit moment in het Rijksmuseum Twenthe bevindt. Op grond van onderzoek door het Expertisecentrum Restitutie oordeelt de commissie dat het in hoge mate aannemelijk is dat het kunstwerk afkomstig is uit de collectie van de Joodse kunstverzamelaar Jacob Lierens (1877-1949) te Amsterdam. Tevens is voldoende aannemelijk geworden dat Lierens het bezit van de aquarel onvrijwillig heeft verloren als gevolg van omstandigheden die direct verband houden met het naziregime.
De Restitutiecommissie heeft een verzoek beoordeeld tot teruggave van een Byzantijns ivoren reliëf getiteld Hodegetria of Maria met kind (maker onbekend), dat vandaag de dag eigendom is van de gemeente Rotterdam en zich bevindt in de collectie van Museum Boijmans Van Beuningen.
Netwerk Europese Restitutiecommissies
Ook Duitsland, Frankrijk, Oostenrijk en het Verenigd Koninkrijk hebben een restitutiecommissie voor advies inzake nazi-roofkunst. In 2017 hebben de vijf Europese restitutiecommissies de wens uitgesproken tot nadere samenwerking en kennisdeling. Dat heeft geleid tot de oprichting van het Netwerk Europese Restitutiecommissies. Het netwerk komt geregeld bijeen en geeft een Newsletter uit met bijdragen over restitutiezaken vanuit de verschillende landen.
ACTUEEL
10 november 2023
Else van Sterkenburg heeft besloten om te stoppen met haar werkzaamheden als secretaris voor de Restitutiecommissie. We zijn haar dankbaar voor haar waardevolle bijdrage aan de werkzaamheden van de commissie en het restitutieproces.
9 november 2023
De RC adviseert de Staatssecretaris Cultuur en Media om het schilderij God verschijnt aan Abraham te Sichem door Moeyaert te restitueren aan de erfopvolger van Herman Hamburger. Op grond van onderzoek door het Expertisecentrum Restitutie (ECR) oordeelt de commissie dat het in hoge mate aannemelijk is dat het schilderij sinds 1936 onderdeel uitmaakte van de particuliere collectie van de Joodse kunsthandelaar en -verzamelaar Herman Hamburger. Ook is voldoende aannemelijk geworden dat Hamburger het bezit van het schilderij onvrijwillig heeft verloren als gevolg van omstandigheden die direct verband houden met het naziregime.
7 november 2023
De RC adviseert de Staatssecretaris Cultuur en Media om de aquarel De tantes gaan op reis door Alexander Hugo Bakker Korff te restitueren aan de erfgenamen van Jacob Lierens (1877-1949). Op grond van onderzoek van het Expertisecentrum Restitutie oordeelt de commissie dat het in hoge mate aannemelijk is dat de aquarel afkomstig is uit de particuliere collectie van de Joodse kunstverzamelaar Jacob Lierens te Amsterdam. Ook is uit onderzoek voldoende aannemelijk geworden dat hij het bezit van de aquarel onvrijwillig heeft verloren als gevolg van omstandigheden die direct verband houden met het naziregime.
Wilt u op de hoogte blijven van nieuwe adviezen en ontwikkelingen omtrent de Restitutiecommissie? Door uw gegevens in te vullen in de rechterkolom, abonneert u zich op onze nieuwsbrief.
Ga naar de site van NIOD Expertise Centrum Restitutie (ECR)
Ga naar de site van Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE)
Ga naar de site van Network of European Restitution Committees on Nazi-Looted Art
Ga naar de site van Logo Museumvereniging
Ga naar de site van Logo Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed
Postbus 556
2501 CN Den Haag
(070) 376 59 92