Spring naar content

De Restitutiecommissie

Sinds 2001 behandelt de Adviescommissie Restitutieverzoeken Cultuurgoederen en Tweede Wereldoorlog – kortweg de Restitutiecommissie – teruggaveverzoeken op het gebied van nazi-roofkunst.
De Restitutiecommissie is ingesteld door het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, maar opereert onafhankelijk. Zij is gevestigd in Den Haag.

 

Het schilderij Wintertuin van Edouard Manet ontdekt in de zoutmijn van Merkers, Duitsland, april 1945 (beeld: National Archives and Records Administration)

Taken

Advies bij restitutieverzoeken

De restitutieverzoeken hebben betrekking op kunstwerken die in het bezit zijn van de Nederlandse Staat (rijkscollectie) of zich in andere Nederlandse collecties bevinden; bijvoorbeeld bij een provinciale of gemeentelijke instelling, een stichting of een particulier (niet-rijkscollectie).

Als een kunstwerk in bezit is van de Nederlandse Staat, adviseert de Restitutiecommissie de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. De Restitutiecommissie adviseert in dat geval binnen de door de regering vastgestelde kaders en beleidslijnen. De minister toetst marginaal of de commissie zich aan deze kaders en beleidslijnen heeft gehouden. Vervolgens neemt de minister de beslissing over het restitutieverzoek.
Als een kunstwerk niet in bezit is van de Nederlandse Staat, brengt de Restitutiecommissie advies uit aan de huidige bezitter van het kunstwerk en aan de (erfgenamen van de) voormalige eigenaar van het kunstwerk.

Bij zowel restitutieverzoeken aangaande de rijkscollectie (waarvan ook de NK-collectie deel uitmaakt) als niet-rijkscollectie gaat een uitgebreid onderzoek vooraf aan het uitbrengen van een advies.

Met ingang van 1 september 2018 verricht het Expertisecentrum Restitutie (ECR) het onderzoek in opdracht van de Restitutiecommissie. Het ECR is ondergebracht bij het NIOD in Amsterdam.

Kennis delen

De Restitutiecommissie borgt veel kennis over nazi-roofkunst. Deze kennis past de commissie toe in haar werkzaamheden op het gebied van advies bij restitutieverzoeken. Daarnaast deelt de Restitutiecommissie haar expertise met betrokken partijen, samenwerkingspartners en overige geïnteresseerden. Dit doet zij onder andere door het geven van lezingen, het organiseren van symposia en het publiceren van nieuwsbrieven en artikelen.

Ter gelegenheid van haar twintigjarig bestaan, eind 2021, heeft de commissie een documentaire gemaakt waarin haar werkzaamheden worden toegelicht voor een breed publiek. De film is beschikbaar via deze website en wordt tevens ingezet in het onderwijs en in musea.

Commissieleden

De Restitutiecommissie bestaat uit juristen en historici. De juristen zijn onder andere gespecialiseerd in bemiddeling bij geschillen en erfrecht. De expertise van de historici ligt op het gebied van kunst en de Tweede Wereldoorlog.

prof. mr. Toon van Mierlo - voorzitter Restitutiecommissie, Den Haag, 20-11-2023

De heer prof. mr. Toon van Mierlo (voorzitter)

Jurist. Advocaat, hoogleraar aan de Rijksuniversiteit Groningen en Erasmus Universiteit Rotterdam en toezichts- en bestuursfuncties bij diverse organisaties.

De heer mr. Dick Oostinga (plv. voorzitter)

Jurist. Oud-notaris, bestuurder en adviseur bij diverse organisaties.

De heer dr. Jaap Cohen

Historicus. Schrijver en biograaf, voorheen onderzoeker NIOD.

Mevrouw dr. Saskia Cohen-Willner

Kunsthistoricus. Zelfstandig gevestigd curator, onderzoeker en schrijver, gespecialiseerd in zestiende- en zeventiende-eeuwse schilderkunst, werken op papier en kunstliteratuur.

De heer dr. Jeroen Euwe

Historicus.

prof. mr. Corjo Jansen - Restitutiecommissie, Den Haag, 20-11-2023

De heer prof. mr. Corjo Jansen

Jurist. Hoogleraar Rechtsgeschiedenis & Burgerlijk recht Radboud Universiteit, onder meer gespecialiseerd in Recht en Tweede Wereldoorlog. Bestuurs- en toezichtfuncties bij diverse organisaties.

Mevrouw drs. Annemarie Marck

Historicus.

Secretariaat  

Het secretariaat ondersteunt de Restitutiecommissie bij de uitvoering van haar taak.

Icha El Achkar, procescoördinator Restitutiecommissie

Mevrouw Icha El Achkar

Procescoördinator.

Mevrouw Tonie Brandse

Officemanager.

Noëlle Bynoe, Secretaris Restitutiecommissie

Mevrouw mr. Noëlle Bynoe

Secretaris. Jurist.

Mevrouw Lida Flesschedrager

Secretaris.

Martine Pauli - Communicatieadviseur Restitutiecommissie, Den Haag, 20-11-2023

Mevrouw Martine Pauli

Communicatie-adviseur.